УЛААНБААТАР ХОТЫН МУЗЕЙ

Будапештийн Түүхийн Музей (Цайзын музей) нэг хэсэг болох Унгарын Үндэсний Галерейн байр нь Будагийн цайзын хэд хэдэн жигүүрт байрладаг бөгөөд өөрөө урлагийн гайхамшигт бүтээл юм. Түүнчлэн энэхүү цамхагийн тагтан дээрээс хот болон Дунай мөрний үзэмж үнэхээр сэтгэл татам. Энд та Унгарын дүрслэх урлагийн мастеруудын бүтээлүүдээр дамжуулан тус улсын түүх, өдөр тутмын амьдрал, хөдөөгийн байгалийн дүр төрхтэй танилцах боломжтой.

Унгарын урлагийн бүтээлүүдээс гадна, Будагийн цайз дахь Үндэсний галерейд олон улсын урлагийн алдартай бүтээлүүдийн цуглуулга ч бий. Үзмэрүүд дээрх бүх тайлбарууд нь англи хэл дээр бичигдсэн бөгөөд англи хэл дээрх аудио тайлбар худалдан авч илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах боломжтой.

18, 19-р зууны үеийн уран зургууд хамгийн их сонирхол татдаг үзмэрүүдийн нэг бөгөөд эдгээр нь Унгарын ард түмний үймээн самуунтай түүхийг, тухайлбал Туркийн эзлэн түрэмгийллийн дараах Австрийн түрэмгийллийг уран зурагт уран сайхны аргаар дүрсэлсэн байдаг.

Түүх

Унгарын Үндэсний Галерей нь 1957 онд байгуулагдсан бөгөөд 10-р зуунд Мажар ард түмэн суурьшсанаас эхлэн дундад зууны үе, орчин үе хүртэлх Унгарын урлагийг танилцуулах зорилготой байв. Энэ гайхалтай цуглуулгад 6000 уран зураг, 2100 баримал, 3100 медаль, 11,000 зураг, 5000 хэвлэмэл бүтээл багтдаг бөгөөд Будагийн  цайзын A, B, C, D байрнуудад хадгалагддаг. Эдгээр нь 10-р зуунаас өнөөг хүртэлх түүхэн дарааллаар хадгалагдаж буй бараг 100,000 орчим урлагийн бүтээлүүдийг агуулдаг. Энэ үнэт цуглуулгыг 1975 онд Будагийн цайз руу нүүлгэн байрлуулснаар Будапешт хотын музейн онцлох хэсэг болсон юм.

Будапештийн Түүхийн Музей (Budapest History Museum / Castle Museum) нь Унгарын нийслэл Будапешт хотын түүхийг бүхэлд нь хамарсан томоохон музей бөгөөд Буда цайзын цогцолборт байрладаг. Энэхүү музей нь Будапешт хотын үүсэл хөгжил, соёл, дайн, нийгмийн өөрчлөлтүүд, хотын иргэдийн амьдралын хэв маягийг олон талаас нь харуулсан үзүүлэн, олдвор, архивын материалуудыг хадгалан, судлан, олон нийтэд толилуулдаг.

Энэхүү музей нь  Унгар улсын Будапешт хотод (Castle Hill) –д байрладаг. Castle Museum гэж нэрлэгддэг нь тус музей Буда цайзын дотор байрлаж байгаатай холбоотой. Анх 1887 онд (анх Будапештийн түүхийн судалгаанд зориулсан музей хэлбэрээр) байгуулагдсан бөгөөд 1967 оноос хойш Буда цайзын баруун жигүүрт байрлаж байна. Үндсэн үзүүлэнгийн хэсгүүд:

1. Эртний үе болон дундад зууны үе:

• Будапештийн орчимд хүн ам суурьшсан хамгийн эртний үеэс (неолитын үеэс) эхлэн Ромын үе, Унгар ванлиг байгуулагдсан үе, дундад зууны сүм хийд, захиргааны байгууламжуудын үлдэгдэл, эд өлгийн зүйлсийг харуулдаг.

2. Дундад зууны үе болон хааны ордон:

• Буда цайзын эртний хааны ордны туурь, архитектурын элементүүд, сэргээн засварласан өрөөнүүд.
• XIII–XVIII зууны түүхэн баримт, үнэт олдворууд (шаазан, чулуун сийлбэр, зоос, баримт бичиг, зэвсэг гэх мэт).

3. Орчин үе– Буда болон Пешт хотууд 18-р зуунаас хойш:

• XVIII зуунаас хойших хотын хөгжил, нийгмийн өөрчлөлт, аж үйлдвэржилт, XIX зууны Будапештийн нийслэл болох үйл явц.
• Хуучин газрын зураг, гэрэл зураг, хувцас, өдөр тутмын хэрэглээний эд зүйлс
• 4.Дэлхийн 1, 2 дугаар дайн ба Социалист үе
• • Дэлхийн хоёр дайн, 1956 оны Унгарын бослого, социалист дэглэмийн үед хотод гарсан өөрчлөлтүүдийг харуулсан үзүүлэн.
  • Иргэдийн амьдрал, уран бүтээл, улс төрийн суртал ухуулгын материалууд.
• 

Онцлох зүйлс:

• Aрхеологийн олдвор: Цайзын доорх археологийн малтлагаар илэрсэн дундад зууны байгууламжуудын үлдэгдлийг газар дээр нь үзэх боломжтой.
• Сэргээн засварласан хааны өрөөнүүд: Хааны ордны зарим өрөөг XVII–XVIII зууны хэв маягаар сэргээн засварлаж, тухайн үеийн тавилга, ханын зураг, тансаг хэрэглээг харуулсан байдаг.
• Түр үзэсгэлэнгүүд: Орчин үеийн уран бүтээл, гэрэл зураг, хот төлөвлөлт, хотын иргэдийн дурсамж дээр тулгуурласан үзэсгэлэнгүүд байнга зохион байгуулагддаг.

Нийслэл, дүүргийн Засаг даргын захирамжаар нийтийн эзэмшлийн гудамж, талбай болон явган хүний зорчих хэсэгт саад болж, хотын өнгө үзэмжийг алдуулж буй зөвшөөрөлгүй байршуулсан ТҮЦ-үүдийг нүүлгэн шилжүүлж эхэлсэн. Тэгвэл нийслэлийн төвийн зургаан дүүрэгт нийт 1100 орчим ТҮЦ зөвшөөрөлгүй үйл ажиллагаа явуулдаг. Өнөөдрийн байдлаар нийт 46 байршилд 645 зөвшөөрөлгүй ТҮЦ-ийг нүүлгэн шилжүүлж, цэвэрлэгээ ариулгалыг хийлээ.

Энэ талаар хотын дарга Х.Нямбаатар “Нийтийн эзэмшлийн зам талбайд байрлуулсан зөвшөөрөлгүй ТҮЦ-нүүдийг өнгөрсөн өдрүүдэд нүүлгэж, замыг чөлөөлсөн. Олон хүний амьдрал яригдаж байгаа учраас ТҮЦ-ийн үйлчилгээ эрхэлж байсан хүмүүсийн төлөөлөлтэй уулзаж, НЗДТГ-аас хоёр санал тавьсан. Бид эхний ээлжид нийслэлийн төр захиргааны бүх байгууллагуудад ажиллах санал тавьсан. Мөн Нарантуул, Хархорин зэрэг зах худалдааны төвүүдэд лангуу түрээсэлж, бүтэн жилээр нь төлбөрийг нь төлж өгье гэдэг санал тавьсан ч ТҮЦ-ээ ажиллуулмаар байна гэдэг зүйл ярьж байна. Хотын зүгээс ТҮЦ-үүдийг нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг зогсоохгүй. Нийтийн эзэмшлийн талбайг чөлөөлж, иргэд чөлөөтэй зорчиход саадгүй зам талбайг чөлөөлж авна” гэлээ.

Эх сурвалж: НЗДТГ

Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх 24 мега төслийн хүрээнд авто замын түгжрэлийг бууруулах зорилгоор дүүжин замын тээвэр төслийг хэрэгжүүлж байна. Төслийн нэгдүгээр шугамын тулгуур багана байрлуулах ажлыг гуравдугаар сарын 10-нд эхлүүлсэн. Тодруулбал, Яармаг-Хархорин чиглэлд 4.2 км урттай, хоёр зогсоолтой, 98 кабинтай нэгдүгээр шугамыг барина. Өнөөдрийн байдлаар нийт 19 тулгуур баганаас Туул голын ай савд байрлах зургаан баганыг усны урсац, шар усны үерээс урьтаж байрлуулж эхэлсэн. Дүүжин замын тээвэр нэг кабиндаа 10 зорчигчийн багтаамжтай, аялах хугацаа 11 минут, тулгуур баганын өндөр 7.5-42 метр, тээвэрлэх хурд 21 км/цаг байна.

Уг төслийн хоёрдугаар шугамыг Шангри-Ла-Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн чиглэлд 2.7 км урттай, гурван зогсоолтой, 70-74 кабинтай барина. Дүүжин замын тээвэр ашиглалтад орсноор оргил цагийн үеийн хөдөлгөөний ачааллыг хуваалцаж, Яармаг, Нисэхийн түгжрэлийг бууруулж улмаар замын хөдөлгөөний дундаж хурдыг дөрвөн хувиар нэмэгдүүлнэ.

Эх сурвалж: НЗДТГ-ЫН ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ, ОЛОН НИЙТТЭЙ ХАРИЛЦАХ ХЭЛТЭС

Эх орныхоо тусгаар тогтнол, энх тайван, аюулгүй байдлыг хамгаалахаар тангараг өргөсөн үе үеийн дайчид, зэвсэгт хүчний бүх алба хаагчдадаа баяр хүргэе!

Улаанбаатар хотын музейн сан хөмрөгөөс БНМАУ-ын Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, Уран сийлбэрчин С.Сэнгээгийн “ЭХ ОРНЫ ТӨЛӨӨ” (Зааны соёон ясан сийлбэр, 1961 он)

Монгол орон даяар 2025 оны 03 дугаар сарын 07-13-ны өдрүүдэд “Музейн нээлттэй өдрүүд” арга хэмжээг “Бүсчилсэн хөгжил ба эх оронч үзэл” агуулгын хүрээнд зохион байгуулж, бүх насныханд үнэ төлбөргүй үйлчиллээ. Дээрх өдрүүдэд Улаанбаатар хотын музейгээр нийт 600 гаруй үзэгчид зочилж Улаанбаатар хотынхоо түүхтэй танилцлаа.
Улаанбаатар хотын музейн хамт олон нээлттэй өдрүүдэд бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ ажиллаж Норвеги аялагч Оскар Мамены Монгол орон, Нийслэл хүрээгээр аялан явахдаа авсан гэрэл зургуудаар “ХХ зууны эхэн үеийн Монголчууд” сэдэвт үзэсгэлэнг дэглэн олны хүртээл болгов.
Мөн “Бяцхан ертөнц” боловсролын хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, соёлын бүтээлч үйлдвэрлэлийн хүрээнд хэвлэн гаргасан ном бүтээлүүдийг тайлбарлан танилцууллаа.
Музейн нээлттэй өдрүүдэд түүх соёлоо дээдлэн соёлтой үйлчлүүлсэн эрхэм үзэгч та бүхэндээ талархлаа илэрхийлье.

Монгол Улсын Засгийн газрын 2024 оны “Музейн нээлттэй өдрүүд” арга хэмжээ зохион байгуулах тухай 96 дугаар тогтоол болон бусад бодлогын баримт бичгүүдийг үндэслэн “Музейн нээлттэй өдөр”-ийг энэ жилийн 03 дугаар сарын 07-ны өдрөөс 13-ны өдрүүдэд “Бүсчилсэн хөгжил ба эх оронч үзэл” агуулгын хүрээнд зохион байгуулахаар шийдвэрлэсэн.

Музейн нээлттэй өдрүүдэд “XX зууны эхэн үеийн монголчууд” гэрэл зургийн үзэсгэлэн, “Бяцхан ертөнц” боловсролын хөтөлбөр явагдаж байгаа бөгөөд 4 дэх өдрөө үргэлжилж байна.

Эрхэм үзэгч та бүхэн монголчуудын үнэт зүйл болох соёлын өвдөө хүндэтгэлтэй хандан дээрх өдрүүдэд музейд зочлон үзэсгэлэн үзэж, боловсролын хөтөлбөрт хамрагдахыг уриалж байна.

#museumweek2025
#museummWeekUlaanbaatar
#MuseumOpenDays
#museumumLovers
#МузейҮзэхГоё
#МузейнНээлттэйӨдөр

“Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төв” ТББ-д хүсэлт тавьсны дагуу сургагч багш Ч.Ундрах музейд хүрэлцэн ирж “Технологи ашиглан үйлдэгдэж буй жендерт суурилсан хүчирхийлэл” сургалтыг музейд зохион байгууллаа.
Сургалтад музейн бүх албан хаагчид хамрагдсан ба албан хаагчид дээрх сэдвийн хүрээнд асуулт асуух, харилцан санал солилцох зэргээр сургалт амжилттай явагдлаа.

Сургалтын зорилго: Технологийн тусламжтай үйлдэгдэж буй жендерт суурилсан хүчирхийллийг таних, илрүүлэх, цахим орчинд хүний эрхэд суурилсан хандлага, ур чадварыг нэмэгдүүлэх
Сургалтын хөтөлбөр: Цахим орчин ба хүний эрх
– Хүний эрхийн тухай ойлголт мэдээлэл
– Цахим орчин дахь хүний эрхийн зөрчил
Технологи ашиглан үйлдэгдэж буй жендерт суурилсан хүчирхийллийн үндсэн ойлголт, хүчирхийллийн төрөл хэлбэр
– Жендер ба цахим хуваагдал
– Бататгал

Улаанбаатар хотын музейн “Үзмэртэй харьцах журам”-ын төслийг боловсруулан музейн захирлын 2022 оны А/63 дугаар тушаалаар энэхүү журмыг баталсан.
Улаанбаатар хотын музейн үзмэр, цуглуулгатай харьцаж ажиллах ажилтнуудын үзмэр, цуглуулгатай харьцах үйл явц, түүнтэй холбогдох бусад харилцааг энэхүү журмаар зохицуулна. Музейн үзмэр, цуглуулгатай харьцаж ажиллах ажилтнууд Соёлын тухай хууль, Соёлын өвийг хамгаалах тухай хууль, Музейн тухай хууль, Соёлын биет өвийг зөөж тээвэрлэх журам, Улаанбаатар хотын музейн дүрэм, Улаанбаатар хотын музейн цэвэрлэгээний дэг журам болон холбогдох бусад хууль тогтоомж, дүрэм, журам, стандарт болон энэхүү журмыг удирдлага болгоно.
Музейн арга зүйч Б.Өлзийбаяр дээрх журмын танилцуулгыг бэлтгэн, сан хөмрөгч П.Ариунаа уг танилцуулга, үзүүлэнд ашиглах туслах материалыг бэлтгэн 2025 оны 02 дугаар сарын 13-ны өдөр музейн танхимд музейн ажилтнуудад танилцуулга хийлээ.
Б.Өлзийбаяр дэлгэц дээрх танилцуулгыг үзүүлж, уг танилцуулгын дагуу сан хөмрөгч П.Ариунаа урьдчилан бэлтгэсэн үзмэртэй харьцах үед хэрэглэгдэх туслах хэрэглэгдэхүүнийг ашиглан үзмэртэй хэрхэн харьцах талаар дадлага ажил хийж үзүүллээ.
Сургалтад хамрагдсан албан хаагчид дээрх журмын хүрээнд асуулт асуух, харилцан санал солилцох зэргээр сургалт амжилттай явагдлаа.

Улаанбаатар хотын музейгээс Их хүрээнээс Өнөөгийн Улаанбаатар хотын дүр төрхийг харуулсан 26 гэрэл зураг бүхий “Өөрчлөгдөж буй Улаанбаатар” сэдэвт үзэсгэлэнг 2025 оны 02-р сарын 06-наас 02-р сарын 07-ны өдрүүдэд Хобби сургуулийн 2-р давхарт дэглэж багш, сурагчдын хүртээл болгосон.
Мөн “Улаанбаатар хотын түүх” сэдвээр дунд болон ахлах ангийн сурагчдад музейн Эрдэм шинжилгээний ажилтан О.Одсүрэн, тайлбарлагч Л.Одмаа нар танилцуулга хийлээ. Энэхүү үйл ажиллагаанд тус сургуулийн 900 гаруй сурагч хамрагдаж амжилттай болж өндөрлөлөө.

Улаанбаатар хотын музейн эцэг эхийн зөвлөлөөс 2025 оны 01дүгээр сарын 23-ны өдөр ажилтан, албан хаагчдын хүүхдүүдэд зориулан “ГЭР БҮЛ ЭЕРЭГ ОРЧИН” –  СЭДЭВТ БОЛОВСРОЛЫН хөтөлбөр зохион байгууллаа.

Энэхүү боловсролын ажлын хүрээнд албан хаагчдын 16 хүүхдэд дараах агуулгын хүрээнд боловсролын ажлыг явуулав. Үүнд:

• Улаанбаатар хотын түүхийг музейн үзмэрт тулгуурлан тайлбарлаж, түүх соёлын үл хөдлөх дурсгалын талаарх мэдээллийг өгч, товч танилцуулав.
• Канвас (Зотон) дээр өөрийн хүссэн зургийг акрилл будгаар зохиомжлон зурав.
• Богдын хүрээ буюу хуучин хотын үед хамаарах үл хөдлөх дурсгал болох Улаанбаатар хотын музейн барилгыг гипсээр хэвд цутгаж, өөрийн хүссэн өнгөөр будав.
• Улаанбаатар хотын түүх соёлын үл хөдлөх дурсгалууд болох Сүхбаатарын хөшөө, Танктай хөшөө, Улаанбаатар хотын музей, Цирк зэрэг үл хөдлөх дурсгалуудын зургийг хэвлэсэн материалыг өөрийн хүссэн өнгөөр ялган будав.
• Соёлын бүтээлч үйлдвэрлэл болон боловсролын ажлын хүрээнд хэвлэн гаргасан “Нийслэл хүрээ” зурагт номоос үндэсний хувцсыг тайлбарласан хэсгүүдийг онцлон авч будахад бэлэн болгосон хар зургуудыг хэвлэсэн материалыг өнгөөр ялган будсан.

Уг боловсролын хөтөлбөрт зориулан Монголын театрын музейн “Царцаа Намжил” таягт хүүхэлдэйн жүжгийн хамт олныг музейд урьж, хүүхэд багачуудад тоглож үзүүлэв.

Дээрх ажлуудын хүрээнд хүүхэд багачуудад Улаанбаатар хотын түүх болон үл хөдлөх дурсгалын талаарх мэдлэг мэдээллийг өгч, албан хаагчдыг хүүхдүүдтэйгээ хамт чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх боломжийг бүрдүүлж, хүүхдүүдийн чөлөөт сэтгэлгээг хөгжүүлж эерэг уур амьсгалыг бий болгон ажиллалаа.